SƠ CẤP CỨU KHI ĐI CẮM TRẠI , DÃ NGOẠI (1)

           SƠ CỨU 
                                                                     
                           

           Những chuyến đi cắm trại, đi dã ngoại , chơi trò chơi lớn …. là những chuyến đi bổ ích , rất  thú vị . Thế nhưng khi thay đổi về nếp sinh hoạt thường ngày như thế , trong những trò chơi phải vận động mạnh ,…. cũng như  lúc phải  khám phá những môi trường mới ….. cũng chính là những cơ hội gây nên những rủi ro , những sự cố về sức khỏe .Những tai nạn , sự cố xảy ra bất ngờ đó có mức độ nguy hiểm có thể từ trung bình đến nguy kịch bắt buộc phải được xử lý đúng cách và kịp thời . Đó là sơ cứu để cứu sống nạn nhân và hạn chế những biến chứng sau này .

          Sơ cứu là điều  trị tạm thời nhưng rất quan trọng . Làm đúng cách nó sẽ giúp cho việc điều trị sau này được dễ dàng và hiệu quả ; Giúp nạn nhân bớt đau đớn , và tránh tật nguyền sau này . Nếu sơ cứu không đúng cách có thể làm tổn thương thêm cho nạn nhân .

         Sau đây là một số phương pháp sơ cứu cơ bản  cần làm trước khi chuyển đến trạm y tế hay bệnh viện .

1-    CẦM MÁU

            Máu bị mất quá nhiều (do chảy máu trong và ngoài ) sẽ dẫn nạn nhân đến chóang ngất, hôn mê và chết .

            Nếu có thể , rửa tay bạn trước khi và sau khi sơ cứu chảy máu .

            Luôn bảo vệ bàn tay của bạn khi tiếp xúc với máu của nạn nhân bằng cách sử dụng găng tay y tế , túi ny lông , hoặc vải sạch , quần áo sạch trước khi bạn tiến hành sơ cứu .

a)    CÓ ÍT MÁU CHẢY RA TỪ VẾT THƯƠNG 

-       Rửa vết thương : nhẹ nhàng làm sạch vết thương bằng nước sạch và xà phòng

-       Nếu là vết thương cạn như trầy sướt da thì để hở cho khô . Cần thiết thì phủ ra ngoài một miếng gạc nhỏ .

-       Kiểm tra xem máu có còn chảy nữa không

-       Tìm những tổn thương khác .

b)    CÓ NHIỀU MÁU CHẢY RA TỪ VẾT THƯƠNG 

Ghi nhớ : Bảo vệ tay bạn trước khi tiếp xúc với máu

-       Dùng các ngón tay của bạn (đã được bảo vệ bằng găng tay …….) ép chặt lên vết thương ít nhất là mười phút để cầm máu .Giữ chặt cho đến khi máu ngừng chảy .

-       Để nạn nhân nằm xuống . Nếu vết thương ở tay hoặc chân , gác các tay hoặc chân lên cao hơn so với tim  đồng thời tay bạn vẫn ép chặt vết thương .

-       Phủ vết thương bằng một miếng gạc sạch rồi băng lại . Nếu cần bạn có thể xé vải hoặc áo để băng vết thương .

-       Tiếp tục kiểm tra xem máu còn chảy qua lớp vải băng không . Nếu máu còn chảy , đặt thêm một miếng gạc nữa và băng lại  . Không được tháo lớp băng lần đầu ra .

-       Nếu băng ở các chi , phải thường xuyên kiểm tra các ngón chân , ngón tay xem còn ấm không và nạn nhân cảm thấy bình thường không , nếu các ngón chân hay tay bị lạnh , phải nới lỏng băng để máu được lưu thông .

-       Nếu máu chảy không cầm được khi ấn chặt vào vết thương , hoặc nếu nạn nhân đang mất nhiều máu :

·         Cứ ấn chặt vào vết thương .

·         Giữ cho phần bị thương giơ cao lên , càng cao càng tốt .

·         Buộc ga rô tay hoặc chân  càng gần chỗ vết thương càng tốt . Xiết chặt vừa đủ để máu cầm lại . Buộc ga rô bằng một cái khăn gấp lại hoặc dây lưng rộng bản , đừng bao giờ dùng một sợi dây mảnh , dây thép ……

·         Chuyển ngay nạn nhân đến cơ sở y tế để được khâu vết thương và tie6m phòng uốn ván .

·         Cố gắng nâng cao các chi trong lúc vận chuyển .

Chú ý :

Chỉ buộc ga rô ở chân hoặc tay  nếu máu chảy nhiều và ấn chặt trực tiếp vào vết thương  mà máu không thể cầm được . 

Ga-rô là biện pháp cầm máu tạm thời bằng dây cao su hoặc dây vải xoắn chặt vào đoạn chi, để làm ngừng lưu thông máu từ phía trên xuống phía dưới của chi. Việc thực hiện không đúng cách có thể làm cả đoạn chi bị hoại tử, phải cắt bỏ.

Khi xoắn chặt một dây ga-rô vào chi, các mạch máu lớn, nhỏ và các cơ đều bị đè ép. Một ga-rô thực hiện đúng yêu cầu kỹ thuật sẽ cắt đứt hoàn toàn sự lưu thông của máu từ trên xuống dưới và ngược lại. Khi quyết định làm ga-rô, người làm cấp cứu cần ý thức được rằng việc này có thể dẫn tới cắt cụt phần chi ở dưới garô, vì đoạn chi này sẽ chết hoàn toàn nếu bị thiếu máu nuôi quá 60-90 phút. Bởi thế, khi làm ga-rô, bạn cần nắm vững 3 nguyên tắc sau:

             1. Garô phải đặt sát ngay phía trên vết thương và để lộ ra ngoài. Tuyệt đối không để ống quần, tay áo hay vật gì khác che lấp ga-rô, làm cho người vận chuyển và tuyến sau khó thấy, có thể bỏ qua không xử lý ưu tiên.

            2. Người bị đặt ga-rô phải được nhanh chóng chuyển về tuyến sau. Trên đường vận chuyển, cứ 1 giờ phải nới ga-rô một lần và không để ga-rô lâu quá 3-4 giờ. Việc nới ga-rô phải rất từ từ, vừa nới vừa theo dõi sắc mặt của bệnh nhân, tình hình chảy máu ở vết thương, mạch và sắc đoạn chi phía dưới. Khi nới ga-rô được khoảng 4-5 phút hoặc thấy bệnh nhân biến sắc, máu chảy nhiều thì phải thít chặt garô lại ngay. Khi đặt lại ga-rô, không được buộc chỗ cũ mà lên hoặc xuống một ít.

          3. Phải chấp hành triệt để những quy định về ga-rô: Ghi rõ ngày giờ ga-rô, giờ nới ga-rô lần một, giờ nới ga-rô lần hai, họ tên bệnh nhân. Cần có ký hiệu bằng dải vải đỏ cài vào túi áo trên bên trái (đó là ký hiệu cho những bệnh nhân cần chuyển nhanh và xử trí khẩn cấp).

c)   SƠ CỨU MỘT VẾT THƯƠNG CHẢY MÁU CÓ DỊ VẬT  :

Ghi nhớ : Bảo vệ tay bạn trước khi tiếp xúc với máu

-       Mang găng tay

-     Không rút dị vật ra khỏi vết thương

-       Kẹp chặt hai bờ vết thương quanh dị vật , nhưng không được ép lên vết thương.

-       Phủ nhẹ nhàng lên vết thương bằng gạc sạch hoặc quần áo .
-       Đặt gạc lót quanh dị vật và băng lại , không được băng lên trên dị vật cũng như lôi dị vật ra .
-       Nâng phần có tổn thương cao hơn ngực .
-       Thường xuyên kiểm tra các ngón tay , ngón chân xem còn nóng không .
-       Cấp tốc chuyển người bị thương tới cơ sở y tế .


                                                                      (còn tiếp)

( tổng hợp từ Cẩm Nang Người Trưởng HTDC Đà Nẵng  và các trang Sức Khỏe Cộng Đồng trên Internet )