Thứ Hai, 6 tháng 6, 2016

MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN CHO TRẺ MẦM NON CHƠI TRÒ CHƠI DÂN GIAN

...................
2.2. Một số biện pháp thực hiện:
              2.2.1. Lựa chọn trò chơi dân gian phù hợp với độ tuổi và khả năng nhận thức của trẻ.
Trò chơi dân gian vô cùng phong phú và đa dạng, nhưng  không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Vì vậy, trước khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ, tôi phải nghiên cứu và tìm hiểu kĩ xem nội dung của trò chơi đó có phù hợp với lứa tuổi mầm non và trẻ có thể chơi được những trò chơi đó hay không. Lựa chọn cho trẻ chơi các trò chơi có luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ hiểu hoặc trò chơi đó có hơi khó hay đơn điệu thì khi chơi tôi có thể thay đổi hình thức thật linh hoạt. Chính vì thế trò chơi phải được lựa chọn cho phù hợp với độ tuổi trẻ.
Ví dụ:
Với trẻ lứa tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé (từ 2-3 tuổi) khả năng chú ý chủ định của trẻ còn kém, nhận thức còn đơn giản, trẻ chỉ có thể chơi những trò chơi đơn giản giúp trẻ củng cố tư duy, ngôn ngữ và những kỹ năng cần thiết cho trẻ như trò chơi “Tập tầm vôngKéo cưa lừa xẻ”, Nu na nu nốngTrốn tìmChi chi chành chành”, “Chu cha chu chít...
- Với trẻ mẫu giáo nhỡ và mẫu giáo lớn (từ 4-6 tuổi) khả năng chú ý có chủ định và nhận thức của trẻ đã hơn nhiều so với lứa tuổi trước, trẻ có thể chơi được những trò chơi dài hơn và khó hơn và trò chơi phải giúp trẻ phát triển tư duy, sự linh hoạt, sáng tạo, gây được hứng thú và thu hút sự tham gia của trẻ. Vì vậy, tôi lựa chọn những trò chơi dân gian cho trẻ như “Chơi nhảy lò cò”, “Chơi chuyền banh đũa”, “Ô ăn quan”, “Nhảy dây”, “Cơm canh rau muống”...

2.2.2. Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi, lời đồng dao và địa điểm trước khi tổ chức cho trẻ chơi:
* Chuẩn bị đồ dùng:
Đồ dùng, đồ chơi của các trò chơi dân gian vô cùng phong phú và đa dạng mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng trò chơi. Mỗi trò chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng, đồ chơi mà thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành được.
Ví dụ: Trò chơi “Chơi chuyền” đòi hỏi phải có 10 que chuyền và một đồ vật có dạng khối cầu như quả bóng, quả bưởi non, quả cà... hoặc trò chơi “Ném cầu” không thể diễn ra nếu thiếu những quả cầu hay quả banh...
Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó, tôi cần tìm hiểu kĩ lưỡng về luật chơi, cách chơi cũng như việc có hay không có đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi, để từ đó chuẩn bị đầy đủ những yếu tố cần thiết cho trò chơi.
* Dạy trẻ học thuộc lời đồng dao trong trò chơi:
Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian là khi chơi trẻ không chỉ đơn thuần thực hiện các vận động của mình mà vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời bài đồng dao đó. Song không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, cũng hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ và mang đến sự vui tươi, nhí nhảnh, nhộn nhịp trong trò chơi.
Ví dụTrò chơi Chi chi chành chành trẻ vừa chơi vừa đọc:
“Chi chi chành chành
Cái đanh thổi la
Con ngựa đứt cương
Ba vương ngũ đế
Bắt dế đi tìm
Ù à ù ập”...

Trò chơi chỉ được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời... Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia vào trò chơi.

* Chuẩn bị địa điểm:
  Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi và luật chơi khác nhau. Có những trò chơi vận động mang tính tập thể rất cao thường có số lượng người tham gia chơi lớn và đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng như trò chơi “Kéo co”; “Rồng rắn lên mây”; “ Thả đỉa ba ba”; “Nhảy đôi”...
Nhưng lại có những trò chơi hay chơi theo nhóm nhỏ như “Chi chi chành chành”; “Ô ăn quan”; “Rải ranh”; “Chuyền thẻ”; “Ô ăn quan”...
Do đó tôi cần nắm rõ cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm phù hợp.
  Ví dụ: Với giờ chơi và hoạt động chiều cho trẻ chơi các trò chơi tỉnh nhằm phát triển nhận thức, ôn luyện chữ cái hoặc chữ số đã học khắc sâu kiến thức cho trẻ qua trò chơi “Tìm nụm tìm nị”. Qua trò chơi này tôi dạy trẻ học chữ cái bằng cách: Cho trẻ đọc từ câu “Tùm nụm tùm nị... bỏ chữ ai đọc, đố bạn chữ gì?” lúc đó trẻ cầm chữ cái dơ lên và hỏi bạn, nếu bạn trả lời đúng thì cho bạn đó làm quản trò hoặc dơ thẻ hình có từ tương ứng với hình. Cho trẻ tìm những chữ cái đã học và giới thiệu về chữ mới.
  Với hoạt động ngoài trời nên lựa chọn những trò chơi mang tính vận động nhằm tận dụng không gian rộng và thoáng để rèn luyện và phát triển thể lực như trò chơi “Kéo co”; “Bịt mắt bắt dê”; “Rồng rắn lên mây”...
  Với hoạt động góc tôi lựa chọn những trò chơi nhẹ nhàng đòi hỏi tư duy của trẻ như “Ô ăn quan”, “Kéo cưa lừa xẻ”, “Chơi chuyền”, “Rải ranh”...  
  Với hoạt động chung và hoạt động chiều chủ yếu diễn ra trong phòng, nhóm lớp nên tổ chức các trò chơi tỉnh nhằm phát triển nhận thức cho trẻ như trò chơi “Ô ăn quan”; “Tập tầm vông”, Chơi chuyền”, “Vấn đáp”, “Đếm sao”, “Đọc câu”...
  Với hoạt động ngoài trời, hoạt động mọi lúc mọi nơi, tôi tận dụng các mô hình ngoài trời mà nhà trường đã xây dựng để tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi như “Đánh đu”, “Ném còn”, “Trồng nụ, trồng hoa”...” từ đó trẻ được làm quen với những nét văn hóa dân gian và tái hiện lại những trò chơi dân gian của quê hương.

   2.2.3. Tổ chức các trò chơi phù hợp với tính chất của hoạt động:
  Mỗi hoạt động của trẻ đều đạt được một mục đích nhất định, vì thế hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ được hòa mình vào thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên, phát triển thể chất; hay trong hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm. Do đó, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian phù hợp với tính chất hoạt động từng chủ đề.
  Với hoạt động ngoài trời: Tôi tận dụng không gian thoáng mát để tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện phát triển thể lực như trò chơi “Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”, “Nhảy dây”, “Nhảy lò cò”...
  Với hoạt động góc: Tôi tổ chức những trò chơi theo nhóm nhỏ trong không gian hẹp như trò chơi “Ô ăn quan”, “Chơi chuyền”, “Rải ranh”, “Kéo cưa lừa xẻ”...
  Với hoạt động chung và hoạt động chiều: Tôi lựa chọn trò chơi tỉnh phát triển nhận thức cho trẻ như trò chơi “Đọc câu”, “Đếm sao”, “Tập tầm vông”...
Đặc biệt, khi tích hợp trò chơi dân gian trong hoạt động chung, giáo viên cần lựa chọn trò chơi phù hợp với đặc điểm môn học.
  Ví dụ- Với lĩnh vực thể chất: Tôi lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện thân thể khỏe mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải mạnh mẽ, nhanh tay, nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động.
 Hoặc với trò chơi “Rồng rắn lên mây” khi trẻ hát xong khúc cuối “Xin khúc đuôi - Tha hồ thầy đuổi”, lập tức trẻ làm “đuôi” (đứng sau cùng) phải chạy thật nhanh, nếu không sẽ bị “thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải làm “thầy” để đi đuổi trẻ khác.
  Trò chơi “Trồng nụ, trồng hoa” có nhiều nấc chơi nho nhỏ, từ bàn một, bàn hai...đến bàn mười từ một nụ, một hoa...đến tám hoa. Để chơi trò chơi này trẻ phải vượt qua dần các nấc, hết nấc này mới đi tiếp nấc sau. Như vậy đòi hỏi trẻ phải có tính kiên trì, cẩn thận, khéo léo mới đi được từ đầu đến cuối trò chơi.
  Với trò chơi “Chi chi, chành chành” đòi hỏi trẻ phải có phản ứng nhanh nhạy, linh hoạt, phối hợp tốt giữa tay, mắt, lời nói, vì đến cuối bài “Ù à, ù ập” mà trẻ không rút tay ra kịp thì ngón tay sẽ bị giữ lại, như thế là thua.
- Với lĩnh vực phát triển nhận thức khám phá khoa học hoặc làm quen với toán hay lĩnh vực phát triển ngôn ngữ làm quen với văn học, khi lựa chọn các trò chơi cần đáp ứng các tiêu chí sau:
+ Nhằm phát triển nhận thức cho trẻ
+ Phát triển ngôn ngữ
+ Rèn luyện trí nhớ, khả năng tư duy
+ Cung cấp kỹ năng hoạt động theo nhóm, kỹ năng sử dụng đồ dùng đồ chơi...
Ví dụ:  Lời đồng dao của trò “Chơi chuyền”:
“Con ruồi có cánh
Đòn gánh có mấu
Châu chấu có chân...” đã giúp trẻ nhận biết được đặc trưng của con vật, đồ ng quen thuộc.
Những câu thơ ngược có tính chất đánh lừa nhận thức, thử thách sự năng động của trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật thì phải chuyển ngược lại
Cô giả đọc sai lời bài đồng dao: “Non cao đầy nước
 Đáy biển đầy mây
 Dưới đất lắm mây
 Trên trời lắm cỏ
 Người thì có mỏ     
 Chim thì có mồm...”
Trẻ sửa lại và đọc đúng bài đồng dao:
“Non cao đầy mây
Đáy biển đầy nước
Dưới đất lắm cỏ
Trên trời lắm mây
Người thì có mồm
Chim thì có mỏ...”
+ Trò chơi "Chuyền thẻ” là một trò chơi dân gian dạy trẻ làm toán cộng hay trừ, đó là bài tập đếm từ 1-10 của trẻ. Trẻ nhóm các nhóm theo trật tự cao dần lên và cộng lại trong phạm vi 10: bắt đầu từ bàn một “cái mốt, cái mai, cái trai, cái hến...” sau đó là nhóm đôi “Đôi tôi, đôi chị...”, nhóm ba “Ba lá đa, ba lá đề...”, và nhóm cao hơn “Tám quả trám, hai lên chín...” Qua đó giúp trẻ đếm thành thạo trong phạm vi 10.
+ Trò chơi “Chong chóng”, “ Chơi sáo diều” giúp trẻ có thể hiểu được cách sử dụng năng lượng thiên nhiên trong cuộc sống, hiểu được ý nghĩa của gió, tăng cường kỹ năng sống về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
- Với lính vực phát triển thẩm mỹ (giáo dục âm nhạc): nên chọn các trò chơi có giai điệu và lời hát như trò chơi “Tập tầm vông”, “Hát chuyền sỏi”...
Khi lựa chọn trò chơi dân gian cho hoạt động chung cần lựa chọn phù hợp chủ đề, đề tài bài dạy.
Ví dụVới chủ đề “Thế giới động vật” nên lựa chọn trò chơi như “Bịt mắt bắt dê”, “Phụ đồng ếch”, “Xỉa cá mè”...
Với chủ đề “Thế giới thực vật” nên lựa chọn trò chơi như “Trồng nụ trồng hoa”, “Mít mật mít gai”...
Với chủ đề “Tết và mùa xuân” nên lựa chọn trò chơi như “Đu quay”, “Ném còn”, “Múa lân”, “Bịt mắt đánh trống..."
   2.2.4. Động viên trẻ tham gia tích cực  trong trò chơi:
   Trò chơi dân gian đã được chú trọng và chiếm lĩnh một cách hiệu quả hoạt động học tập, vui chơi của trẻ ở trường mầm non. Khi chơi trò chơi dân gian trẻ cảm thấy thoải mái, tự tin, tự nhiên, không đòi hỏi kỹ năng phức tạp, các hành động minh họa linh hoạt. Một ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả những ai muốn chơi, không quy định số người chơi, càng đông càng tốt. Vì vậy tôi luôn khuyến khích, động viên trẻ cùng chơi bằng cách trao đổi, bàn bạc và thăm dò ý kiến trẻ trước, để tạo tính tích cực chủ động của trẻ trong quá trình chơi, làm cho trò chơi mang tính tập thể cao.
Ví dụ: Trò chơi “Bịt mắt bắt dê”, mỗi khi có một người vào thêm, vòng chỉ rộng ra một chút nhưng trò chơi không thay đổi.
Hoặc trò chơi “Rồng rắn lên mây” thêm một người thì cái đuôi dài thêm và tất cả mọi người đều được chơi, được chạy như nhau.
Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau, nếu trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn sẽ bị tập thể phê phán, từ đó tinh thần tập thể của các trẻ được nâng cao.
Trò chơi dân gian thường gắn với các bài đồng dao, vì vậy thông qua các trò chơi dân gian trẻ rèn luyện kỹ năng đọc, thể hiện cảm xúc và cũng đã rèn luyện cho những trẻ nhút nhát hòa đồng hơn với các bạn trong lớp.
Để tổ chức lồng ghép trò chơi dân gian vào các hoạt động của trẻ phong phú tôi và các giáo viên trong nhà trường đã sưu tầm được gần 100 bài đồng dao đi kèm với những trò chơi dân gian và khuyến khích với các bậc phụ huynh cùng tham gia. Bên cạnh đó giáo viên luôn chủ động phối hợp với phụ huynh để tuyên truyền, cùng với phụ huynh tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ

(Trích trong :“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức trò chơi dân gian
cho trẻ 5-6 tuổi trong trường Mầm non”)
(Nguồn : http://mnhoamai.edu.vn/)